Stadtwappen Neuss
Historisch

Neuss und die Hanse

Neuss und die Hanse

Audio Guide Deutsch herunterladen
Audio Guide Nüsser Platt herunterladen

Die Hanse bezeichnet die seit Mitte des 12. Jahrhunderts bestehende Vereinigung niederdeutscher Kaufleute, deren wichtigstes Ziel ursprünglich darin bestand, gemeinschaftlich die Sicherheit bei Handelsreisen zu gewährleisten und wirtschaftliche Interessen im Ausland zu vertreten. Diese „Kaufmannshanse“ wandelte sich später zur sogenannten „Städtehanse“, einem lockeren Zusammenschluss vor allem norddeutscher Handelsstädte unter der Führung von Lübeck, Hamburg und Köln. Als solcher machte dieser Bund zunehmend nicht nur auf wirtschaftlichem, sondern auch auf politischem Gebiet seinen Einfluss geltend. Während ihrer Blütezeit im 14. und 15. Jahrhundert gehörten der Hanse zeitweise um die 200 kleinere und große See- und Binnenstädte des nördlichen Europa an. Einige trafen sich seit 1356 regelmäßig auf den gesamthansischen „Tagfahrten“ oder „Hansetagen“, um die gemeinsamen Anliegen zu verhandeln. Der letzte Hansetag fand 1669 statt.

Am 2. September 1475 wurden der Stadt Neuss durch Kaiser Friedrich III. zum Dank für ihren erfolgreichen Widerstand gegen die fast einjährige Belagerung durch Herzog Karl den Kühnen von Burgund neben zahlreichen anderen Vergünstigungen auch „alle und jegliche Ehre, Würde, Vorteil, Recht und Gerechtigkeit der Hanse“ verliehen. Mit diesem einmaligen Privileg wurde Neuss jedoch nicht Mitglied der Hanse, da diese als unabhängiger Städtebund über die Aufnahme ihrer Mitglieder selbst entschied, was im Falle von Neuss vermutlich vom direkten Konkurrenten Köln verhindert wurde. Dem erfolgreichen Handel (v.a. mit Wein, Salz, Getreide, Vieh und Tuch) auch mit der Hanse stand das jedoch nicht entgegen. So reichten die Neusser Handelsbeziehungen vom Niederrhein und den Niederlanden, über die norddeutschen Städte bis ins Baltikum. Neuss zählte damit wohl zu den vielen „hansischen“ Städten, die nicht selbst an den Hansetagen teilnahmen, aber über ihre engen wirtschaftlichen und familiären Verbindungen mit benachbarten größeren Hansestädten – in diesem Fall die „Portalstadt“ Köln – fest in das Handelsnetzwerk der Hanse eingebunden waren.

Mit der Gründung der modernen Hanse, einem europäischen Städtenetzwerk zur Stärkung der Zusammenarbeit auf wirtschaftlicher, politischer und kultureller Ebene, wurde 1980 im niederländischen Zwolle die Hansetradition wiederbelebt. Die „Hanse der Neuzeit“ zählt heute 175 Mitglieder aus 15 europäischen Ländern. Als eines der Gründungsmitglieder richtete die Stadt Neuss anlässlich ihrer 2000-Jahr-Feier 1984 erstmals den internationalen Hansetag aus, der zweite folgte 2022 unter dem Motto „Im Fluss der Zeit“.

Quellen und Texte: Stadtarchiv Neuss

Dieses Schild wird gefördert durch den Hansetag Neuss 2022, die Stadt Neuss und Neuss Marketing

Neuss and the Hanseatic League

Neuss and the Hansa

Audio Guide English download

The Hanseatic League or German Hanse refers to the association of Nether German merchants, beginning in the mid-12th century, whose primary aim had been jointly to ensure safety on trade missions and to represent their economic interests in foreign lands. This ‘merchants’ league’ then transformed into a league of towns and trading places, a loose confederation of mainly northern German merchant cities under the leadership of Lübeck, Hamburg and Cologne. As such, this confederation not only exerted economic influence, but also became a political force. In its heyday during the 14th and 15th century, the Hanseatic League comprised of around 200 smaller and larger port and inland cities and towns. From 1356 onwards, some of these participated regularly in the central gatherings of the entire league, known as Hansetage, ‘Hanseatic Days’. The last such Hanseatic Day took place in 1669.

On 2 September 1475, in gratitude for its successful resistance to the almost 12 month-long siege by Charles the Bold of Burgundy, Emperor Friedrich III awarded the City of Neuss ‘all and every honour, dignity, advantage, law and justice of the Hanseatic League’, alongside other benefits. However, this one-off privilege did not make Neuss a member of the Hanseatic League; as an independent confederation, the Hanseatic League made its own decisions as to admissions. In the case of Neuss, this would most likely have been vetoed by its direct competitor Cologne. But this did not prevent Neuss from trading successfully (mainly in wine, salt, grains, cattle and cloth), and also with the Hanseatic League. Neuss trade relations thus extended from the Lower Rhine and the Netherlands to the North German cities and as far as the Baltic countries. Neuss was thus likely one of the many ‘Hanseatic’ towns that did not themselves participate in the Hanseatic gatherings, but were integrated into the Hanseatic trade network thanks to their close family and economic links with their neighbouring larger Hanseatic cities – in the case of Neuss the ‘portal city’ of Cologne.

The old Hanseatic tradition was revived in 1980 in the Dutch Zwolle with the foundation of the modern Hanseatic League, a European network of towns and cities to strengthen economic, political and cultural collaboration. The Hanseatic League of the Modern Age has 175 members from 15 European countries. As one of the founding members, the City of Neuss hosted its first international Hanseatic Day in 1984, on the occasion of its 2000th anniversary celebrations, the second followed in 2022 under the motto of ‘In the flow of time’.

Sources and texts: Neuss municipal archives

Neuss et la Hanse

Audio Guide Français télécharger

La Hanse est le nom donné à une association de marchands bas-allemands qui existe depuis le milieu du XIIe siècle et dont l’objectif principal était à l’origine de garantir la sécurité des voyages commerciaux et de représenter leurs intérêts économiques à l’étranger. Cette « Hanse des marchands » s’est ensuite transformée en « Hanse des villes », une association informelle de villes commerciales, principalement d’Allemagne du Nord, sous la direction de Lübeck, Hambourg et Cologne. En tant que telle, cette confédération a exercé une influence croissante non seulement dans le domaine économique, mais aussi dans le domaine politique. À son apogée, aux XIVe et XVe siècles, la Hanse a regroupé près de 200 petites et grandes villes maritimes et intérieures du nord de l’Europe. Certaines d’entre elles se réunissaient régulièrement à partir de 1356 lors des « Tagfahrten » (voyages d’un jour) ou « Hansetagen » (journées hanséatiques) organisées pour l’ensemble de la Hanse afin de négocier les questions communes. La dernière journée hanséatique a eu lieu en 1669.

Le 2 septembre 1475, l’empereur Frédéric III a accordé à la ville de Neuss, parmi de nombreux autres avantages, « tout honneur, dignité, avantage, droit et justice de la Hanse » en remerciement de sa résistance victorieuse contre le siège du duc Charles le Téméraire de Bourgogne, qui a duré près d’un an. Cependant, ce privilège unique ne permit pas à Neuss de devenir membre de la Hanse, car celle-ci, en tant que fédération de villes indépendantes, décidait elle-même de l’admission de ses membres, ce qui, dans le cas de Neuss, fut probablement empêché par son concurrent direct, Cologne. Mais cela n’a pas empêché le succès du commerce de la ville (surtout du vin, du sel, des céréales, du bétail et des tissus), y compris avec la Hanse. En effet, les relations commerciales de Neuss s’étendaient du Bas-Rhin et des Pays-Bas aux villes d’Allemagne du Nord et aux pays baltes. Neuss comptait donc probablement parmi les nombreuses villes « hanséatiques » qui ne participaient pas elles-mêmes aux réunions de la Hanse, mais qui étaient solidement intégrées à son réseau commercial grâce à leurs liens économiques et familiaux étroits avec les grandes villes hanséatiques voisines – ici, la « ville portail » de Cologne.

La tradition hanséatique a été ravivée en 1980 à Zwolle, aux Pays-Bas, avec la création de la Hanse moderne, un réseau de villes européennes visant à renforcer la coopération sur les plans économique, politique et culturel. La « Hanse des temps modernes » compte aujourd’hui 175 membres issus de 15 pays européens. En tant que l’un de ses membres fondateurs, la ville de Neuss a accueilli pour la première fois la Journée internationale de la Hanse à l’occasion de son 2000e anniversaire en 1984, la deuxième ayant eu lieu en 2022 sous le slogan « Au fil du temps ».

Sources et texte : archives de la ville de Neuss

Neuss en de Hanze

Audio Guide Nederlands download

De Hanze verwijst naar de vereniging van Nederduitse kooplieden die sinds halverwege de 12e eeuw bestaat. Het belangrijkste doel van deze vereniging was oorspronkelijk om gezamenlijk de veiligheid tijdens handelsreizen te waarborgen en de economische belangen in het buitenland te behartigen. Deze “Hanze van koopmannen” werd later de zogenaamde “Hanzesteden”, een los verband van hoofdzakelijk Noordduitse handelssteden onder leiding van Lübeck, Hamburg en Keulen. Dit samenwerkingsverband deed haar invloed steeds meer gelden, niet alleen op economisch maar ook op politiek gebied. Tijdens de hoogtijdagen in de 14e en 15e eeuw omvatte de Hanze ongeveer 200 kleine en grote zee- en binnensteden in Noord-Europa. De vertegenwoordigers van enkele steden kwamen vanaf 1356 regelmatig bijeen op de gezamenlijke “Hanzedagen” om te onderhandelen over gemeenschappelijke belangen. De laatste Hanzedag vond plaats in 1669.

Op 2 september 1475 kende keizer Frederik III de stad Neuss “alle eer, waardigheid, voordeel, recht en gerechtigheid van de Hanze” alsmede met talrijke andere voordelen toe. Dit was een teken van dankbaarheid voor haar succesvolle weerstand tegen het bijna jaar durende beleg door hertog Karel de Stoute van Bourgondië. Met dit unieke privilege werd Neuss echter geen lid van de Hanze, omdat deze als onafhankelijk stedenverbond zelf over de toelating van zijn leden besliste. In het specifieke geval van Neuss werd toetreding vermoedelijk verhinderd door de directe concurrent Keulen. Dit stond een succesvolle handel (vooral in wijn, zout, graan, vee en textiel) met de Hanze echter niet in de weg. De handelsbetrekkingen van Neuss strekten zich uit van de Nederrijn en Nederland tot de steden in Noord-Duitsland en zelfs de Baltische staten. Neuss was daarmee hoogstwaarschijnlijk één van de vele “Hanzesteden” die zelf niet aan de Hanzedagen deelnamen, maar door hun nauwe economische en familiebanden met naburige grotere Hanzesteden – in dit geval de “poortstad” Keulen - stevig deel uitmaakten van het Hanze-handelsnetwerk.

De Hanzetraditie werd in 1980 in Zwolle nieuw leven ingeblazen met de oprichting van de moderne Hanze. Dit iss een Europees netwerk van steden dat bedoeld was om de samenwerking op economisch, politiek en cultureel vlak te versterken. Vandaag de dag telt de “moderne Hanze” 175 leden uit 15 Europese landen. Als één van de stichtende leden was de stad Neuss in 1984 gastheer van de eerste Internationale Hanzedag ter gelegenheid van het 2000-jarig bestaan. De tweede Hanzedag volgde in 2022 onder het motto “In de stroom der tijd”.

(Bronnen en teksten: Stadtarchiv Neuss)

Bilder

Downloads